Demir, vücut için en önemli minerallerin başında gelir. Bununla birlikte, vücutta en çok bulunan minerallerden biridir. Demir eksikliği ya da bilinen diğer adıyla anemi, oldukça yaygın bir sorun olmakla beraber çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Demir eksikliği çoğu insan için riskli bir durum olduğundan demir açısından zengin besinlerin tüketiminde aşırıya kaçma durumu olabilir. Bu oldukça sakıncalıdır. Demir takviyesi kullanmayı düşünebilirsiniz. Sanılanın aksine demirin vücutta gerektiğinden fazla miktarda bulunması zararlıdır. Demir eksikliği de demir fazlalığı da kişinin yaşam tarzı ve beslenme şekli ile bağlantılıdır. Demir fazlalığını tespit etmek için basit bir kan tahlili yeterlidir. Kandaki demir oranının gereğinden yüksek çıkması durumunda doktor tarafından genel muayene yapılmalı ve gerekli tedaviye başlanmalıdır.
Demir yüksekliği belirtileri neler?
- Aritmi ya da bilinen diğer adıyla düzensiz kalp ritmi, demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Karaciğer rahatsızlıkları demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Kronik hale gelen karın ağrısı demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Eklemlerde ağrı demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Saç dökülmesi demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Ani kilo kaybı demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Cilt renginde meydana gelen değişimler demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Sık sık tekrarlayan bitkinlik ve huzursuzluk demir yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Demir yüksekliği neden olur?
- Hemokromatozis hastalığı, demir yüksekliğinin başlıca nedenidir. Toplumda çok sık görülen bir hastalık değildir. Hemokromatozis hastalığı çoğunlukla kalıtsal olsa da sonradan da oluşabilir. Demir metabolizması bozukluğu sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır ve bu hastalık dolayısıyla vücutta gereğinden fazla miktarda demir birikir. Fazla demirin vücut tarafından atılamaması da demir mineralinin dokularda artmasına yol açarak demi yüksekliğine neden olur. Hemokromatozis hastalığı önemsenmesi ve kontrol altına alınması gereken bir hastalıktır.
- Demir ilaçlarının ve takviyelerin gereğinden fazla kullanılması uzun vadede demir yüksekliğine neden olabilir. Demir eksikliği tedavisi için rastgele demir takviyesi ve demir ilacı kullanmak sakıncalıdır.
- Kan nakli, demir miktarının artmasına neden olur. Eğer kan nakli sonrası demir yüksekliği bir problem haline geliyorsa demir miktarı düşürülmelidir.
- Kan hastalıkları, vücuttaki demir miktarının artmasına neden olabilir.
Demir açısından zengin besinler hangileri?
- Kuru kayısı, kuru üzüm ve kuru incir gibi kuru meyveler demir açısından zengin besinlerdendir.
- Tofu demir açısından zengin besinlerdendir.
- Fındık demir açısından zengin besinlerdendir.
- Sardalye ve uskumru gibi balıklar demir açısından zengin besinlerdendir.
- Pekmez demir açısından zengin besinlerdendir.
- Kırmızı etler demir açısından zengin besinlerdendir.
- İstiridye ve midye gibi deniz mahsulleri demir açısından zengin besinlerdendir.
- Pancar demir açısından zengin besinlerdendir.
- Karaciğer demir açısından zengin besinlerdendir.
- Ispanak gibi yeşil sebzeler demir açısından zengin besinlerdendir.
- Kaju demir açısından zengin besinlerdendir.
- Kabuklu kuruyemişler demir açısından zengin besinlerdendir.
- Tahıllı ekmekler demir açısından zengin besinlerdendir.
- Hindi eti ve tavuk eti demir açısından zengin besinlerdendir.
Demir yüksekliğinin zararları neler?
- Demirin karaciğerlerde birikmesi karaciğerlere zarar verebilir.
- Demir yüksekliği erkeklerde ereksiyon, kadınlarda regl sorunlarına neden olabilir.
- Demir yüksekliği adrenal bezlerin zarar görmesine neden olabilir.
- Demir yüksekliği kalpte demir birikmesine neden olarak kalbin ritmini bozabilir.
- Demir yüksekliği ciltte demir birikmesine neden olarak ciltteki renk değişimlerini tetikleyebilir.
- Demir yüksekliği pankreasta demir birikmesine neden olarak diyabet hastalığına neden olabilir.
Demir yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Demir yüksekliğinin tedavisi için önce demir yüksekliğine neyin sebep olduğu tespit edilmelidir. Örnek vermek gerekirse; demir yüksekliğinin nedeni kan nakli ise flebotomi tedavisi uygulanmalıdır. Flebotomi tedavisinde toplardamarlardan kan alınır ve böylece kandaki demir miktarı azaltılmış olur. Flebotomi tedavisi demir yüksekliğinin yanı sıra akciğerde ödem oluşumu ve kalp yetmezliği gibi rahatsızlıklarda fazla olan kanın vücuttan alınması için uygulanan bir yöntemdir. Kolasyon tedavisi de demir yüksekliğinde etkili olan tedavi yöntemlerinden biridir. Kolasyon tedavisinde ilaç kullanılır ve kullanılan ilaçlar ile vücuttaki fazla demirin azalması amaçlanır. Tedavi yöntemlerine ek olarak hastanın beslenme şekline dikkat etmesi ve demir açısından zengin besinleri sık sık tüketmemesi, tedavinin olumlu sonuçlanmasına katkı sağlar. Özellikle C vitamini takviyesinin sınırlandırılması ve demir ilaçlarının bırakılması, oldukça önemlidir.
Demir yüksekliği nasıl önlenir?
- Demir açısından zengin olan besinleri tüketirken aşırıya kaçmamak, demir yüksekliğini önler.
- Belirli aralıklarla kan bağışı yapmak demir yüksekliğini önler.
- Vitamin takviyelerinde aşırıya kaçılmaması ve demir yüksekliği teşhisinden sonra vitamin takviyelerinin tedavi sürecinde kullanılmaması gerekir.
- Et tüketiminin sınırlandırılması demir yüksekliğini önlemek açısından önemlidir. Etler demir ve yağ açısından zengin olduğu için fazla et tüketiminde demir yüksekliğinin yanı sıra kolesterol yüksekliği, karaciğer yağlanması ve ani kilo artışı gibi sorunlar görülebilir.
- Demir eksikliği ve demir fazlalığı basit bir kan tahlili ile tespit edilse de demir fazlalığının ve demir eksikliğinin belirtileri farklı rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Bu durum demir eksikliğinin de demir fazlalığının da tedavisinin gecikmesine neden olur. Önlem almak için belirli aralıklarla gerekli kan tahlilleri yapılmalı ve vücuttaki demir oranı kontrol altında tutulmalıdır.
